مدیریت هیجان در زندگی

همه ما حالتهای عاطفی شادی، اندوه، خشم، ترس، تعجب و انزجار را تجربه می کنیم که به زندگی روزمرۀ ما رنگ می بخشند.

هیجانات همانند گرسنگی، برای موجود زنده جنبه کارکردی دارند و باعث بقای آن می گردند. خشم ما را برای مبارزه با دشمن آماده می کند. ترس ما را برای گریختن از خطر مجهز می سازد.

هیجانات پدیده هایی اجتماعی بوده و ارتباط ما را با دیگران تسهیل می سازند. اما می دانید که برخی هیجانها مثل ترس، اضطراب، عصبانیت، اندوه یا خجالت درعین حال که طبیعی و ضروری هستند، اگر به درستی با آنها برخورد نشود، ممکن است دردسرساز گردند؟ آیا تا به حال برایتان پیش آمده که در موقعیتی کنترل هیجانی خود را از دست داده و کاری کنید که بعداً از انجام آن پشیمان شوید؟
درست است! گاه طوری می شود که هیجانات کنترل رفتار ما را به دست می گیرند که معمولاً اتفاق خوشایندی نیست.

اداره و کنترل هیجانات به معنای نادیده گرفتن یا سرکوب آن ها نیست. بلکه ابراز آن ها بدون آسیب رساندن به خود و دیگران می باشد.

برای مهار هیجانات، اول باید آن ها را بپذیریم. مهم است که بتوانیم پس از رخ دادن هیجان، بلافاصله آن را شناسایی کنیم. برای اینکه بتوانید در کمترین زمان هیجانهای خود را بشناسید، به نشانه های زیر در خودتان توجه نمایید:

1- نشانه های بدنی؛ برای مثال با سنگین شدن سر، برافروختگی یا افزایش ضربان قلب درمی یابید که الان عصبانی و خشمگین هستید.

2- افکار و باورها؛ انواع خاصی از افکار تنها زمانی که ناراحت هستید به سراغتان می آیند. توجه به افکار مرتبط با اندوه، سرنخی برای شناسایی این هیجان به شما می دهد. مثلاً افراد هنگامی که غمگین هستند این افکار را دارند: «همیشه همینطور است، هیچ چیز عوض نخواهد شد». اگر چنین افکاری در خودتان سراغ دارید که با هیجان های شما گره خورده اند، می توانید با شناسایی آن ها به شناخت بهتری از هیجانات خود دست یابید.

3- اعمال؛ توجه کنید زمانی که ناراحت هستید چه اعمالی انجام می دهید آیا ناگهان صدایتان را بالا می برید، شروع به گریه می کنید، در اتاقی خودتان را حبس می کنید و یا با فردی که باعث ناراحتی یا خشم شما شده، صحبت می کنید؟

4- راه اندازها؛ راه اندازها شامل موقعیت ها، افراد، مکان ها، احساسات یا افکاری هستند که تجربه هیجانی خاصی را موجب می شوند. سعی کنید با شناسایی راه اندازهای هیجان خود، آنها را یادداشت کنید. این آگاهی به شما کمک می کند تا هیجانات ناخوشایند را پیش بینی کرده و برای مدیریت آنها آماده باشید.

5- انگیزش ها؛ فکر کنید افراد در شرایط گوناگون چطور باید رفتار کنند. برای مثال از خودتان بپرسید کدام مورد برای صحبت با یک همسر مناسب است؛ بحث آرام یا جیغ و داد؟ سپس رفتارهای خود را با لیست معیارهای خود مقایسه کنید. با این روش انگیزشی برای کنترل رفتار خود فراهم آورید.

برای ادارۀ هیجانات، شما با شناخت خصوصیات فردی خود می توانید راه های مؤثری را بیابید. به عنوان مثال تفاوتهای زیادی در ابراز اندوه یا کنار آمدن با آن وجود دارد. می توانید با گریه کردن یا درد دل برای کسی که به او اعتماد دارید، از بار منفی هیجان خود بکاهید. ورزش کنید و به فعالیت بدنی بپردازید. می توانید با شوخی یا لطیفه فضای موجود را تغییر دهید. می توانید با استفاده از نوشتن، مدیریت هیجان خود را بهبود بخشید. می توانید از محیط دور شوید و در محلی آرام قدم بزنید یا اینکه در برابر موقعیت برانگیزنده سکوت کنید. می توانید احساسات خود را به صورت کلامی با فردی که شما را ناراحت کرده، بیان کنید.

برای ادارۀ هیجانات، خود را به عنوان یک مقابله کننده خوب باور کنید و به خود اطمینان داشته باشید.

مریم جهانبخش
کارشناس ارشد مشاوره