افزایش رشد قد کودک

عوامل گوناگونی در رشد کودکان اثر می گذارند
عوامل مؤثر در رشد كودكان:
1ـ نژاد
2ـ عوامل هورمونى
3ـ تغذيه
4ـ عوامل جسمى و روانى «سايكو سوماتيك»
5ـ فصل
* در بين عوامل مؤثر در رشد، عوامل هورمونى از حساسيت خاصى برخوردارند. هورمونهايى كه در رشد مؤثرند عبارتند از:
ـ هورمون تيروئيد
هورمون تيروئيد: از زمان جنينى نقش مهم و مؤثرى در رشد دارد و اين نقش مهم تا 1 الى 3 سال اول زندگى ادامه دارد. جايگاه غده تيروئيد در قسمت جلوى گردن و در مجاورت حنجره مى‏باشد. هورمون تيروئيد مادر از جفت عبور نمى‏كند و به جنين منتقل نمى‏شود. بنابراين اگر اختلالى در ساخت و توليد هورمون تيروئيد جنين به وجود بيايد، نوزاد دچار بيمارى هيپوتيروئيديسيم يا كم‏كارى تيروئيد خواهد شد كه يكى از علايم هيپوتيروئيديسم عقب‏ماندگى رشد جسمى و مغزى است به طورى كه اين كاهش و عقب‏ماندگى رشد حتى در بدو تولد هم مشهود است و با تشخيص به موقع اين بيمارى مى‏توان نسبت به درمان آن طفل اقدام نمود و او را از مصيبت عقب‏ماندگى ذهنى و جسمى نجات داد.امروزه يکی از آزمایشات اولیه که بدو تولد انجام می شود اندازه گیری این هورمون است.
ـ هورمون رشد «GH»
غده هیپوفیز قدامی که در مغز قرار دارد، علیرغم اندازه کوچکش محل ترشح هورمونی به نام هورمون رشد است.این هورمون باعث رشد بیشتر و قوی تر استخوان های بدن خواهد شد. هورمون رشد مهم ترین عامل برای افزایش قد در دوران رشد می باشد. اگر چه میزان تولید هورمون رشد در بدن کاملاً به مغز وابسته است، ولی می توان با استفاده از روش هایی میزان تولید آن را در بدن افزایش داد. البته افزایش قد در دوران رشد امکان پذیر خواهد بود و بعد از سخت شدن قسمت نرم و غضروفی استخوان ها و توقف رشد طولی آنها، قد فرد افزایش نخواهد یافت .
چند راه وجود دارد که می توان با انجام آنها تا حدی باعث افزایش ترشح هورمون رشد شد :
*خواب کافی و منظم باعث افزایش مقدار هورمون رشد در طول روز می شود.
* به جای اینکه سه وعده غذایی و در هر وعده مقدار زیادی غذا مصرف کنید ،سعی نمایید وعده هایی غذایی خود را به شش وعده غذایی برسانید تا در هر وعده مقدار کمتری غذا مصرف کنید، زیرا مصرف زیاد مواد غذایی که دارای اندیس گلیسمی بالا ( قند بالا ) هستند، بدن را وادار می کند که مقدار انسولین بیشتری ترشح نماید. این مسئله نه تنها منجر به ذخیره چربی اضافی در بدن می شود، بلکه ممکن است جریان تولید هورمون رشد را در بدن متوقف کند.
مصرف غذاهای حاوی قند کمتر، از آزاد شدن انسولین جلوگیری خواهد کرد. ورزش کردن ، خواب کافی، تغذیه صحیح و کاهش استرس ، نه تنها شما را سالم تر نگه می دارد، بلکه غده هیپوفیز قدامی را برای انجام وظایف خویش که یکی از آنها ترشح هورمون رشد است، تشویق می کند.
*کارشناسان تغذیه بیان می کنند، مصرف غذاهای حاوی پروتئین و کربوهیدرات، دو ساعت قبل از فعالیت ورزشی و بلافاصله بعد از آن، باعث افزایش قابل توجه هورمون رشد و تستوسترون در خون می شود. بنابراین دو ساعت قبل از انجام فعالیت های ورزشی ،یک ساندویچ کوچک سالاد و جوجه مصرف کنید.
* انجام ورزش های کششی روزمره مثل نرمش های بدنسازی روزانه، تاثیر مستقیمی بر روی ترشح هورمون رشد دارند.مطالعات جدید نشان می دهند که مقدار و دفعات ترشح هورمون رشد با فعالیت ورزشی شدید مرتبط می باشد. بعد از فعالیت ورزشی شدید هورمون رشد بیشتری در بدن آزاد می شود.
با انجام حرکات کششی که مستلزم کار گروهی ماهیچه ها می باشد، شدت فعالیت ورزشی بالا می رود و به دنبال آن غده هیپوفیز قدامی مجبور می شود که هورمون رشد بیشتری آزاد نماید. شرکت در فعالیت های ورزشی هوازی شدید نیز می تواند باعث افزایش ترشح هورمون رشد شود.
. * بیشترین مقدار هورمون رشد در دو ساعت اولیه خواب ترشح می شود.هرگز دو ساعت قبل از خواب وعده غذایی سنگین ( حاوی مقادیر زیاد مواد غذایی ) مصرف نکنید، زیرا نیاز به انسولین بالا بعد از مصرف زیاد مواد غذایی، از آزاد شدن هورمون رشد به مقدار زیاد جلوگیری می کند. در نتیجه بدن نمی تواند از فواید استراحت بهره مند شود.
ـ هورمونهاى آندروژن و استروژن
* عوامل روحى ـ عاطفى و جسمى به دليل ارتباط تنگاتنگى كه با هم دارند روى رشد و نمو تأثير بسزايى دارند.
* تغذيه: تغذيه صحيح بخصوص در 3 سال اول عمر كودك داراى اثرات بسيار مهمى بر رشد مغزى و جسمى طفل دارد و عدم تغذيه مناسب به همين ميزان بر مغز و جسم كودك اثرات مخرب خواهد داشت و طفل معصوم را در گرداب مهلك سوء تغذيه گرفتار مى‏كند.
شير، ماست، پنير، تخم‏مرغ، گوشت، ماهى، جگر، سبزيها و ميوه‏هاى مختلف از جمله غذاهاى مناسب اين دوره بشمار مى‏آيند

چگونه و با چه معيارى رشد كودكان را ارزيابى كنيم؟
ـ معيارهاى ارزيابى رشد به سه دسته‏اند:
1ـ وزن
2ـ قد
3ـ دور سر

1ـ اندازه‏گيرى دور سر:
دور سر يك نوزاد رسیده و به موقع دنیا آمده به طور طبيعى حداكثر 35 سانتى‏متر است اين اندازه مى‏تواند بين 35 ـ 30 سانتى‏متر متغير باشد.
دور سر نوزاد و شيرخوار بايد با مترى كه كش نيايد اندازه‏گيرى شود و بايد از بالاى ابروها و برجستگى پس‏سرى عبور كند. در سه ماه اول، 6 سانتى‏متر و در سه ماه دوم، 3 سانتى‏متر و در شش ماه دوم نيز 3 سانتى‏متر به دور سر اضافه مى‏شود كه مجموعا در سال اول، 12 سانتى‏متر به دور سر نوزاد افزوده خواهد شد.
2ـ اندازه‏گيرى قد:
بايد توجه داشت كه تا 5 سالگى اندازه‏گيرى قد بايد در وضعيت خوابيده انجام گيرد و بعد از آن در وضعيت ايستاده انجام شود. قد نوزاد رسیده و به موقع دنیا آمده حدود 50 سانتى‏متر است و سپس در سال اول 25 سانتى‏متر به آن افزوده مى‏شود. سپس قد كودكان بين 2 تا 12 ساله را از فرمول زير تعيين مى‏كنيم:
77 + (6 × سال) = اندازه قد كودكان 2 تا 12 ساله به سانتى متر
3ـ اندازه‏گيرى وزن:
وزن نوزادان به طور طبيعى مى‏تواند بين 5/2 تا 5/3 كيلوگرم متغير باشد. با استفاده از فرمولهاى زير مى‏توان وزن را تا 12 سالگى تعيين نمود.
9 + (سن شيرخوار به ماه ×2 )= 12 ماهگى ـ 3 ماهگى
8 + (2 × سن كودك به سال) = 6 ساله - 2 ساله
5 - (7 × سن كودك به سال)2 = 12 ساله ـ 6 ساله
ولى به طور كلى وزن شيرخوار در 5 ماهگى دو برابر وزن موقع تولد و در يك سالگى سه برابر وزن موقع تولد خواهد شد.
* بچه‏اى كه به طور طبيعى در ابعاد فيزيكى و روانى و مغزى دايما در حال رشد باشد مى‏گويند در جاده سلامتى پيش مى‏رود. بنابراين با در دست داشتن اين اطلاعات مختصر مى‏توانيم ارزيابى دقيقى از وضعيت سلامتى كودكانمان داشته باشيم و در صورت بروز هر گونه اختلالى سريعا اقدام نماييم.
در بررسيهاى انجام شده وزن نسبت به ساير معيارهاى ارزيابى تندرستى كودكان از حساسيت بيشترى برخوردار است. وزن به سرعت مى‏تواند تحت تأثير عوامل بيمارى‏زا و عفونى و سوء تغذيه قرار بگيرد در حالى كه ساير معيارها (قد ـ دو سر و دور بازو) بعد از مدت زمان طولانى‏ترى تحت تأثير اين عوامل از ادامه روند رشد باز مى‏مانند.
بنابراين والدين بايد توجه داشته باشند كه ماهى يك بار بخصوص در سال اول، شيرخوار به طور مرتب توزين شود. پس به مجرد اينكه احساس كرديم كه رشد وزنى كودك كند شده و يا كودك دچار لاغرى چشمگير شده است بايد با مراجعات منظم و توزين دقيق به توصيه‏هاى بهداشتى و درمانى پزشك به دقت عمل نماييم و با اين اقدامات از بيمارى خطرناك سوء تغذيه پيشگيرى نماييم. اين اقدامات وظيفه مشترك والدين و مراكز بهداشتى است.
آنچه بايد تذكر دهيم اين است كه سرعت رشد وزن بسيار سريعتر از رشد قد و دور سر و دور بازو است. به عنوان مثال شيرخوار يك ساله‏ بايد سه برابر وزن موقع تولدش را داشته باشد در حالى كه قد اين انسان يك ساله 5/1 برابر قد موقع تولدش است.
4ـ اندازه‏گيرى محيط دور بازو:
محيط دور بازو بخصوص در قسمت وسط بازوى چپ از معيارهاى تعيين‏كننده رشد و حركت در جاده سلامتى است. اگر ميزان دور بازو در شيرخوار از 14 سانتى‏متر كمتر باشد دچار سوء تغذيه است. اما اندازه‏گيرى محيط دور بازو جزو كارها و اقدامات روزمره مراكز بهداشتى نمى‏باشد.
واقعيت اين است كه بر اساس بررسيهاى انجام شده وزن ساير معيارهاى رشد كودك به شدت تحت تأثير عوامل محيطى (شرايط اقتصادى ـ جغرافيايى ـ فرهنگى و بهداشتى) واقع مى‏شوند. به طورى كه اگر دو كودك يك خانواده (دوقلوى همسان) در شرايط محيطى متفاوت رشد كنند داراى رشد جسمانى و روانى بسيار متفاوت از هم خواهند بود. اين عوامل محيطى عمدتا شامل تغذيه از دوران جنينى تا سنين كودكى است. همچنين عوامل جغرافيايى به لحاظ كمى و كيفى مى‏توانند بر رشد كودك تأثير بگذارند. امور بهداشتى از قبيل ايمن‏سازى ـ سطح بهداشت فردى و عمومى ـ بهداشت تغذيه همگى اين موارد بر رشد و تكامل كودكان مؤثرند.
* معيارهاى ارزيابى نمو يا تكامل:
شيرخوار از دو ماهگى تبسم مى‏كند و در چهار ماهگى مى‏خندد و همچنين گردن مى‏گيرد.
ـ شيرخوار از چهار ماهگى از وضعيت به پشت به وضعيت روى شكم مى‏غلتد و از پنج ماهگى از شكم به پشت مى‏غلتد. از شش ماهگى تا حدى قادر به نشستن است. در سه، چهار ماهگى وقتى به شكم خوابيده گردنش را كمى بالا مى‏آورد و در شش ماهگى سينه‏اش را بلند مى‏كند. همچنين در شش ماهگى شيى را در تمام جهات دنبال مى‏كند.
شيرخوار در نه ماهگى قادر است روى زمين بخزد. خزيدن روى زمين باعث استحكام عضلات شكم، دست و پاى شيرخوار مى‏شود. در ده ماهگى قادر به پيدا كردن اشيايى است كه شما آن را پنهان كرده‏ايد.
در يك سالگى قادر به ايستادن است و چند كلمه را مى‏تواند بگويد. از هجده ماهگى شيرين‏زبانى بچه شروع مى‏شود. او قادر است با چند كلمه جملات قشنگى را بسازد و چهره والدين جوانش را شاد و خندان كند. اگر بچه‏اى در هجده ماهگى كلمه ياد نگيرد و نتواند بگويد و در 30 ماهگى قادر به گفتن يك جمله ساده نباشد بايد از نظر اختلال در تكلم به طور جدى ارزيابى شود.
يك شيرخوار هجده ماهه قادر به كنترل ادرار مى‏باشد و در 24 ماهگى مى‏تواند مدفوعش را كنترل كند. در 18 ماهگى مى‏تواند خط عمودى بكشد، در 24 ماهگى منحنى رسم كند و در سه سالگى + مى‏كشد و در 4 سالگى قادر به رسم مربع است. در 5 سالگى مثلث، و در 6 سالگى لوزى رسم مى‏كند البته برخى شيرخواران ممكن است زودتر و برخى ديرتر قادر به انجام كارهاى فوق باشند.

دکتر رهام رهگشای تلفن 9092301919 کد 2440

عوامل مؤثر در رشد قدی کودکان

خيلي مواقع والدين نگران رشد فرزندان خود هستند ، به خصوص اگرفرزند شان نسبت به سايركودكان هم سن و سال خود كوتاه قد باشد . دلايل پزشكي زيادي براي توجيه رشد كم و كوتاه قدي كودكان وجود دارد مانند اختلال در عملكرد هورمون رشد ، كم كاري غدۀ تيروئيد ، سوءتغذيه ، ناراحتي هاي روده اي و كليه ها.

اكثر كودكان قد كوتاه از نظر سلامتي نرمال هستند ، ولي ممكن است از نظر ژنتيكي كوتاه قد باشند يا از لحاظ رشد ، كمي تأخير داشته باشند . بچه ها به صورت نرمال از بدو تولد تا 12 ماهگي حدود 23 تا 28 سانتيمتربه قدشان افزوده مي گردد.در حاليكه در سنين 1 تا 3 سالگي فقط 5/7 تا 13 سانتي متر افزايش قد دارند.
در اكثر كودكان 6 تا 18 ماهه،مقدار رشد به صورت نوساني بالا و پائين مي رود.اما با رسيدن كودك به سن 24 ماهگي،نمودار رشد او نظم ثابتي به خود مي گيرد و رشد بدون نوسانات قابل مشاهده اي طي مي گردد . از 3 سالگي تا زمان بلوغ ، سالانه 5/4 تا 7 سانتي متر به قد كودك افزوده مي شود.زماني كه سن كودك به زمان شروع بلوغ نزديك مي شود،مقدار افزايش قد به 4 سانتي متر در سال مي رسد. به محض شروع سن بلوغ ، دوران جهش رشد شروع مي گردد كه در آن زمان رشد قدي به حداكثر سرعت رشد يا به عبارتي به قلۀ رشدي مي رسد.اين فاصلۀ زماني در دختران بين سنين 10 تا 12 سالگي و در پسران 12 تا 14 سالگي مي باشد كه در طي اين 2 سال سالانه دختران 8 تا 9 سانتي متر و پسران 5/10 سانتي متر افزايش قد مي يابند.پس از جهش رشد،دوباره ميزان رشد قدي كاهش مي يابد كه دختران پس از شروع قائدگي تا رسيدن به حد اكثر رشد قدي،تا حدود 7 سانتي متر سالانه به قدشان افزوده مي شود.دختران و پسران اصولاً تا سنين 14 تا 16 سالگي به قدشان افزوده مي شود كه البته در پسران ممكن است تا 2 سال بيشتر يعني تا 18 سالگي ادامه يابد.تفاوت رشد قدي در دختران به شروع زمان قائدگي آنها بر مي گردد. در ميان عوامل مؤثر بر رشد كودك مي توان به وضعيت ژنتيك كودك(كه از نظر رشد قدي مي تواند با قد والدين كودك نيز مرتبط باشد) و به وضعيت تغذيۀ كودك يا وجود هر گونه بيماري مزمن اشاره كرد.

تغذيۀ مؤثر در رشد قدي كودكان

مصرف روغن هاي گياهي ، انواع ماهي ها ، منابع روي ( گوشت ها،حبوبات،مغزها و غلات كامل ) ، منابع ويتامين آ ( تخم مرغ،جگر،زردآلو،طالبي،شليل،خرمالو،هويج،كاهو، شاهي، فلفل سبز،سيب زميني و اسفناج)

منابع آهن ( گوشت،جگر،زردۀ تخم مرغ،انجير،ليمو شيرين،چغندر،كاسني،كاهو،اسفناج و سيب زميني )
منابع كلسيم ( گوشت،ماهي،لبنيات،انجير،ليمو شيرين،گلابي،چغندر،كاسني و اسفناج)
منابع يد ( نمك هاي يد دار و برخي غذاهاي دريائي )
دو عامل مهم ديگر در افزايش رشد قدي كودكان : 1- زود خوابيدن كودك 2- ماساژ مفاصل هنگام خواب

تهيه و تنظيم : فرناز زرساز مشاور ارشد تغذيه و رژيم درماني

تماس : 9092301919 داخلی : 2270

( شاد و تندرست باشيد )